NH Kerk & Kerkhof Berkenwoude

De kerk en het oude kerkhof van Berkenwoude zijn voor ons het mooiste plekje van het dorp.

De huidige kerk en toren zijn in de 16de eeuw gebouwd, nadat de Geldersen rovend en plunderend door het gewest Holland trokken en daarbij ook de kerk en toren van Berkenwoude voor een groot deel hadden verwoest.
De toren is daarna in gele en rode baksteen herbouwd. Het toegepaste metselverband was voor die tijd vrij zeldzaam. De torenspits is van eikenhout. Op een van de spanten staat het jaartal 1720 gesneden. De torenspits is dus niet zo oud als de rest van de toren, maar is wel de oudste constructie van de Krimpenerwaard.

De klok in de toren heeft als inscriptie: Ioan Nico¬laus Derck me fecit Hornae Berkenwoude Ao 1755. Of wel: Johan Nicolaus Derck heeft mij in Hoorn voor Berkenwoude gemaakt in 1755. In 1891 is er een mechanisch uurwerk gemonteerd, dat later nog eens is voorzien van een elektrische opwinding.
Het is niet bekend wanneer de eerste kerk van Berkenwoude is gebouwd. Uit het archief van de bisschop van Utrecht blijkt echter dat zijn bouwmeesters rond 1400 opdracht hebben gekregen de kerk van Zuderwoude af te breken en te herbouwen.

Berkenwoude is grotendeels gebouwd op veengrond. Alleen de kerk ligt op een verhoging, een zogenoemde donk. In vroeger tijden heeft er een gracht omheen gelegen. Het is daarom heel logisch om te veronderstellen dat de oudste toren is gebouwd als versterking en veilige haven voor de bewoners.
Middeleeuwse kerken waren bijna altijd omringd door een kerkhof.
Tot in de eerste helft van de 19de eeuw mocht er echter ook in de kerken begraven worden. Ter nagedachtenis aan de overledenen werden hardstenen gedenkplaten in de kerkvloer gelegd. In de Nederlands Hervormde Kerk van Berkenwoude liggen drie van dergelijke gedenkplaten uit de 17de eeuw. De oudste is ter nagedachtenis aan een op 6 september 1625 overleden schout.

Het kerkhof naast de Nederlands Hervormde Kerk in Berkenwoude is een van de drie nog overgebleven kerkhoven in de Krimpenerwaard dat nog in gebruik is. Achterop de begraafplaats was bij het knekelhuisje een speciaal plekje ingericht voor de notabelen van ons dorp. De begraafplaats is in 1963 officieel gesloten. Het kerkhof wordt afgesloten door een prachtig gietijzeren hek met gecanneleerde hekpijlers met daarop goudkleurige gevleugelde zandlopers.
In 2012 is het kerkhof naast de Nederlands Hervormde Kerk van Berkenwoude gerenoveerd. Dit stukje cultureel erfgoed van Berkenwoude ziet er nu weer piekfijn en verzorgd uit. Kortom, het mooiste plekje van Berkenwoude.

Mieke Hollebrand-Bonsang

Mogelijkheden voor de toekomst
De kerk zal nog tot in jaren in haar huidige functie blijven bestaan.